اولین گزارش دو گونه از جنس (Temelucha (Hym.: Ichneumonidae, Cremastinae برای ایران (گزارش کوتاه علمی)

زیرخانواده Cremastinae (Hym.: Ichneumonidae) دارای بیش از 756 گونه است که در 35 جنس طبقه بندی می‌شوند. زنبورهای این زیرخانواده عمدتاً پارازیتویید بالپولکدارن بوده و دارای گسترش جهانی هستند (9). جنس Temelucha Forster, 1869، با 236 گونه توصیف شده، بزرگ‌ترین جنس این زیرخانواده است که 47 گونه آن در منطقه غرب پالئارکتیک انتشار دارند (8,9). کلید بازبینی و بروزرسانی شده گونه‌های این جنس در منطقه غرب پالئارکتیک در سال 2016 توسط Vas ارایه شد (8). تاکنون، 24 گونه از زنبورهای این زیرخانواده در شش جنس از ایران گزارش شده­اند که 15 گونه متعلق به جنس Temelucha بوده است (1). در این مطالعه، دو گونه دیگر از این جنس به نام‌های T. minuta (Morely, 1912) و T. notata Kolarov, 1989 معرفی شده‌اند که گزارش های جدیدی برای فون حشرات ایران محسوب می­گردند (1,9). گونه اول از روی لارو پروانه بذرخوار ثانوی تاغ،Prorophora albidogilvella Roesler, 1970 (Lep. Pyralidae) در استان یزد در سال 1376 پرورش یافته و گونه دوم توسط تله مالیز در استان آذربایجان غربی در سال 1393 جمع­آوری شده است. شناسایی گونه­ها توسط نگارنده اول با استفاده از کلیدها و توصیف‌های ارائه شده در منابع موجود انجام شد (1,8). علاوه بر این دو گونه، گونه T. decorata (Gravenhost, 1829) نیز از استان آذربایجان غربی جمع­آوری و شناسایی گردید که برای این استان گزارش جدیدی محسوب می­گردد (1; 3; 2). نمونه­های این گونه­ها، در کلکسیون حشرات دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی داراب، دانشگاه شیراز نگهداری می‌شوند. Temelucha minuta (Morely, 1912) (Hymenoptera: Ichneumonidae, Cremastinae): نمونه‌های بررسی شده: ایران، استان یزد، یزد (31° 89´ N, 54° 36´ E, 1230 m a.s.l.)، یک فرد ماده، تاریخ جمع­آوری 19/6/1376، پرورش یافته از P. albidogilvella، جمع­آوری کننده: م. شمس‌زاده؛ استان آذربایجان غربی، ارومیه، کهریز (37° 53´ N, 45° 02´ E, 1321 m a.s.l.)، 1 فرد ماده، تاریخ جمع آوری 2/4/1393، تله مالیز، جمع­آوری کننده: ح. لطفعلی‌زاده ویژگی‌های ریخت شناسی افتراقی: زنبور پارازیتوییدT. minuta با ویژگی­های زیر از سایر گونه­های این جنس قابل شناسایی است: حشره کامل کوچک، اندازه بدن 5/2 میلی‌متر؛ بخش انتهایی رگبال‌ها در بال جلو شفاف و بی­رنگ، فقط قاعده رگبال­ها تیره شده؛ بخش اعظم مزوزوما سیاه­رنگ (8). مناطق پراکنش: استرالیا، تایلند، قبرس، رونیون، ماداگاسکار، هند (9) و ایران (گزارش جدید). Temelucha notata Kolarov, 1989 (Hym.: Ichneumonidae, Cremastinae): نمونه بررسی شده: ایران، استان آذربایجان غربی، ارومیه، کهریز (37° 53´ N, 45° 02´ E, 1321 m a.s.l.)، 1 فرد ماده، تاریخ جمع­آوری 2/4/1393، تله مالیز، جمع­آوری کننده: ح. لطفعلی‌زاده. ویژگی‌های ریخت شناسی افتراقی: حشره کامل سیاه رنگ، طول بدن 5 میلی‌متر؛ سر در ناحیه پشت چشم­های مرکب فشرده شده؛ کلیپئوس در طرفین و لبه جلویی محدب و به طور ضعیف از صورت جدا شده؛ میان قفس سینه سیاه­رنگ؛ اسکوتلوم کاملاً زردرنگ؛ پروپودئوم بلند و از دید جانبی خمیده نشده؛ ران پای عقب در انتها زرد رنگ؛ نوک تخمریز به سمت پایین خمیده شده (9).  مناطق پراکنش: ایتالیا، بلغارستان (9) و ایران (گزارش جدید). با معرفی این دو گونه، تعداد گونه­های گزارش شده جنس Temelucha از ایران، استان‌های آذربایجان غربی و یزد به ترتیب به 17، 4 و 1 گونه افزایش یافت (1,2,3,9). تاکنون پنج گونه از بال­پولکداران کوچک، به عنوان میزبان زنبور پارازیتوییدT. minuta معرفی شده‌اند: Bilobata subsecivella (Zeller, 1852) (Lep.: Gelechiidae)، Epiphyas postvittana (Walker, 1863) (Lep.: Tortricidae)، Etiella behrii (Zeller, 1848) (Lep.: Pyralidae) و Phthorimaea operculella (Zeller, 1873) (Lep.: Gelechiidae) (9). رابطه میزبان-پارازیتوییدی پروانه بذرخوار ثانوی تاغ P. albidogelvella و T. minuta یک رابطه جدید می‌باشد. علاوه بر گونه T. minuta، یک گونه زنبور پارازیتوئید دیگر نیز از این زیرخانواده به نام Pharetrophora iranica Narolsky & Schonitzer, 2003 از روی پروانه بذرخوار ثانوی تاغ پرورش یافته و معرفی شده که تاکنون فقط از ایران گزارش شده است (5,7). برای گونه T. notata تاکنون میزبانی گزارش نشده اما گونه T. decorata به عنوان پارازیتوئید 21 گونه از بال­پولکداران شناخته شده است که بسیاری از آنها مانند: Homoeosoma nebulella (Denis & Schiffermuller, 1775). (Lep.: Pyralidae)، Pectinophora gossypiella (Saunders, 1844) (Lep.: Gelechiidae)، Plutella xylostella (Linnaeus, 1758) (Lep.: Plutellidae)، Choristoneura murinana Hubner, 1799 (Lep.: Tortricidae)، Lobesia (Polychrosis) botrana (Denis & Schiffermuller, 1775) (Lep.: Tortricidae) و Cydia pomonella (L., 1758) (Lep.: Tortricidae). از آفات بسیار مهم و کلیدی محصولات کشاورزی محسوب می گردند (9). در غرب ایران، اخیراً یک گونه دیگر از جنس Temelucha به نام T. lucida از روی آفت پروانه چوانه‌خوار بلوط Tortrix viridana (L., 1758) (Lep.: Tortricidae) جمع‌آوری و شناسایی گردید (4). همچنین گونه دیگری از زنبورهای زیرخانواده Cremastinae به نام Cremastus lineatus Gravenhorst, 1829 از روی گونه‌ای از مگس‌های میوه Urophora terebrans (Loew) (Dip.: Tephritidae) معرفی شد (6). مطالعات آینده در بررسی زیست­بوم­شناسی حشرات و آفات در مناطق مختلف ایران، تصویر دقیق­تری از این زنبورهای پارازیتوئید و نقش آنها در کنترل زیستی جمعیت میزبان­هایشان به نمایش خواهد گزارد.